Doğal Vanilya

Doğal Vanilya, orkide çeşitlerinin meyvelerinden çıkarılan tamamıyla doğal bir üründür. Vanilya genelinde bir bağ bitkisidir. Vanilyanın gövdesi tırmanıcı, yaprakları sapsız, yassı ve etlidir. Meyveleri 15-20 cm uzunluğunda yassı iki uç tarafa doğru incelmiş, parlak, siyaha rengi anımsatan bir kapsüldür. Kendine has bir kokusu vardır, tadı ise acımtıraktır. Vanilya genellikle tropikal ülkelerde yetiştirilir. Vatanı Meksika, Madagaskar, cava ve Antillerdir, ekolojik olarak ise güney Amerika'nın kuzey doğusunda Meksika'nın Atlantik okyanusuna bakan tarafında yetiştirilmiştir.

Vanilya bitkisi doğal ortamında Karayiplerden, Ekvatorun pasifik kıyılarına kadar yetiştiriciliği yapılmıştır. Günümüzde Ekvatorun her iki yakasında da yetiştirilmektedir. Vanilya bitkisinin dünya üzerinde 150 çeşit türü olmasına rağmen ticari amaçlı ancak üç tanesi yetiştirilmektedir. Bunlar; Bourbon, Tahiti ve Hint vanilyasıdır. Tahiti vanilyası içlerinde en pahalı olanıdır, tabi bunun yanında diğerlerine oranla en baskın aromaya ve lezzete tahiti vanilyası sahiptir.

Vanilya bitkisi, eski zamanlarda tapınaklarda kötü ruhları uzak tutmak ve ortama güzel koku yayılmasını sağlamak amacıyla kullanılırdır. Meksika da ise Meksikalılar içeceklerine güzel tat ve koku vermesi için, içecek yapımında kullandılar. Avrupalıların vanilyayı tanıması ise Amerika kıtasının keşfinden sonra 1520 yılında kakao bitkisiyle beraber İspanyollar tarafından Amerika'ya getirilmesiyle başlamıştır. Günümüzde ise vanilya kullanımı oldukça ilerlemiş neredeyse mutfağımızda kek, pasta, tatlılarda, sürekli kullandığımız bir baharat olmuştur.

Vanilya ilk ürününü ekildikten 3 yıl sonra vermektedir. Vanilya üretimi çok fazla işçilik gerektirir. Çubuk yeşil meyve halindeyken hemen toplanmaz, bunun üzerine ortalama 9 ay boyunca da tadını alması için beklemektedir. Meyve toplanma aşamasına geldiğinde halen yeşildir ve henüz tam anlamıyla kokusu, tadı ve aroması oluşmamıştır. Ulaşılmak istenen tat ancak vanilya bitkisinin kurutma işlemi tamamlandıktan sonra elde edilmektedir, bu kurutma işlemi için güneşten faydalanılmaktadır. Ancak son zamanlar da vanilya üretimi yapılan ülkelerde, ürün güneşe konulup kurutulmadan önce sıcak suya konulmaktadır. Sıcak suya konulduktan sonra vanilya meyvesinde %20 oranında bir küçülme görülmektedir.

1937 yılında vanilya üretimi, polerizasyon yöntemi ile yetiştirilen yöreye özgü bir arı cinsi tarafından gerçekleştirildiği gözlenmiştir. Bunun bulunmasından dört yıl sonra bourbon adalarında yaşayan Edmond Albuis tarafından elle yapılan polenize yöntemi bulunmuştur ve uygulanmıştır. Vanilya çiçek açtıktan sonraki 12 saat içerisinde ahşap bir alet yardımıyla elle polenize edilir.

Vanilya üretimi yapılırken, tarım aracı ya da tarım ilaçları kullanılmaz tamamen doğal yollarla elle tarımı yapılmaktadır. Vanilya yetiştiriciliğini genellikle kadın ve çocuklar yapmaktadır, polenleme yöntemini yaparlarken eğer hızlı çalışılırsa, günde 2000 vanilya polenleyebilirler. En fazla işçiliğin gittiği zirai üründür. Dünyada ise safra baharatından sonra en pahalı baharat vanilyadır.